فلیکر یا سوسو زدن چراغ چیست

فلیکر یا سوسو زدن چراغ بوجود آمدن نوسانات یا تغییرات سریع در نوری که توسط چراغ‌های LED تولید می‌شود، اطلاق می‌شود. این نوسانات ممکن است به صورت مرئی یا غیرمرئی باشند. در روشنایی و نورپردازی عدم وجود فیلکر (Flicker) و اثرات چشمک زدن منبع نور از اهمیت به سزایی برخوردار است. در این مقاله به عوامل ایجاد فیلکر و اثرات آن بر چشم توضیح می دهیم.  نوسانات فیلکر می‌توانند باعث ایجاد تنش (خستگی) چشمی و ایجاد اختلالات و ناراحتی در برخی افراد شود.

دلایل ایجاد فیلکر چراغ چیست

فلیکر یک پدیده است که مربوط به نوسانات یا تغییرات سریع در نوری است که توسط منابع نوری، مانند چراغ‌های ال‌ای‌دی (LED)، تولید می‌شود. عوامل مختلفی می‌توانند باعث فلیکر در چراغ‌های LED شوند، از جمله:

1. فرکانس سوئیچینگ: چراغ‌های LED معمولاً با استفاده از روش PWM (پالس عرض موج) به روشنایی مدیریت می‌شوند. فرکانس سوئیچینگ یا نرخ تناوب پالس‌های PWM می‌تواند در برخی موارد پایین باشد و به عنوان فلیکر واضح درک شود.
2. کنترل کیفیت نور: تکنولوژی‌های کنترل کیفیت نور در چراغ‌های LED می‌توانند بر فلیکر تأثیر داشته باشند. عواملی مانند عدم تطابق رنگ و نوسانات در شدت نور می‌توانند فلیکر را افزایش دهند.
3. تنظیمات راندمان نور: در برخی موارد، تنظیمات پایین راندمان نور می‌تواند باعث افزایش فلیکر شود.
4. تغییرات در سیستم تغذیه: نوسانات یا عدم ثبات در سیستم تغذیه الکتریکی می‌تواند منجر به فلیکر نور شود. این تغییرات می‌تواند ناشی از نقص‌ها در شبکه برق، محدودیت‌هایی در تأمین انرژی یا مشکلات در سیستم تغذیه داخلی چراغ‌ها باشد.
5. نوع منبع نوری: برخی منابع نوری مانند لامپ‌های فلورسنت و قدیمی‌ترین نوع لامپ‌های فشاری (مانند لامپ‌های هالوژن و زئون) دارای فلیکر بیشتری هستند. این نوع منابع نوری معمولاً با فرکانس بالایی کار می‌کنند که به شکل قابل تشخیصی فلیکر نور را ایجاد می‌کند.
6. سرعت رفت و آمد الکترون‌ها: در برخی منابع نوری مانند لامپ‌های فلورسنت، فلورسنت‌های کم مصرف و برخی لامپ‌های LED، سرعت رفت و آمد الکترون‌ها در داخل منبع نوری می‌تواند باعث فلیکر شود.

در برخی موارد ممکن است استفاده از فیلترهای فلیکر یا راندمان تغییر جریان مورد نیاز باشد تا فلیکر را به حداقل برساند.

چگونه فلیکر را تشخیص دهیم؟

ساده ترین راه برای شناسایی فیلکر در لامپ مشاهده بصری است. هنگامی که ال ای ی را روشن می کنید؛ ابتدا باید با دقت نور تولید شده توسط چراغ‌ها را مشاهده کنید. اگر نور دارای نوسان یا تغییرات قابل توجه در شدت روشنایی مشاهده کردید، ممکن است فلیکر داشته باشد.استفاده از دوربین یکی دیر از راه های تشخیص فیلکر است. استفاده از دوربین با قابلیت اتصال و تنظیمات قابل تغییر، مانند تنظیم سرعت شاتر و فرکانس فریم، می‌تواند در شناسایی فلیکر مفید باشد. با ضبط ویدیویی از چراغ‌ها با سرعت شاتر مختلف، می‌توانید نوسانات نور را تحلیل کنید و حضور فلیکر را تشخیص دهید. وجه به مشکلات چشمی: در صورتی که در هنگام استفاده از چراغ‌ها سوسو زدن چشم‌ها، خستگی چشمی، درد یا تنش در چشم‌ها تجربه می‌کنید، ممکن است این نشانگر وجود فلیکر باشد.

برخی تجهیزات اندازه‌گیری، مانند فلوکس مترها یا سنسورهای نوری، قادر به اندازه‌گیری فلیکر و مشخص کردن آن در واحد‌های متداول هستند. با استفاده از این تجهیزات، می‌توانید مقدار فلیکر را بررسی و ارزیابی کنید.

فلوکس متر چگونه فیلکر را اندازه میگیرد؟

یا فلوکس مترها برای تشخیص فیلیکر (تغییرات ناگهانی در شدت نور) استفاده می‌شوند. در زیر، روند کلی عملکرد فلوکس مترها برای تشخیص فیلیکر را توضیح می‌دهیم:

ابتدا سنسورهای نوری در فلوکس متر نور را تشخیص می‌دهند. این سنسورها میزان شدت نور را در یک بازه زمانی کوتاه اندازه‌گیری می‌کنند. این سنسورها می‌توانند از نوع فتودیود، فتوترانزیستور یا سلول خورشیدی باشند. سپس در طی مدت زمانی کوتاه، نمونه‌هایی از شدت نور را به صورت متناوب نمونه‌برداری می‌کنند. این نمونه‌ها نماینده شدت نور در زمان‌های مختلف هستند. نمونه‌های شدت نور به صورت زمان-فرکانس تحلیل می‌شوند. این به معنای تجزیه شدت نور به مجموعه‌ای از فرکانس‌ها در طول زمان است. این تجزیه برای تشخیص فیلیکر و تغییرات ناگهانی در شدت نور بسیار مفید است. در این مرحله، با استفاده از تجزیه فرکانسی و تحلیل زمان-فرکانس، الگوریتم‌های تشخیص فیلیکر به کار می‌روند.

تاثیرات مخرب فلیکر یا سوسو زدن چراغ

چشمک زدن نور می‌تواند باعث خستگی و خشکی چشم‌ها شود. این تغییرات سریع در نور، مخاط چشم را تحریک کرده و باعث ایجاد احساس خستگی و ناراحتی در چشم می‌شود. برخی افراد می‌توانند در برابر فلیکر حساسیت بیشتری داشته باشند و تنش چشمی بیشتری تجربه کنند. این تنش می‌تواند باعث کاهش تمرکز، سردرد و افزایش احساس استرس شود. در نتیجه روند کار را مختل شده و افراد ممکن است در حضور نورپردازی با فلیکر، تمرکز کمتری داشته باشند و کارایی و عملکردشان کاهش یابد. سوسو زدن لامپ حتی می تواند بر خواب افراد تأثیر بگذارد. استفاده از منابع نوری با فلیکر قبل از خواب، می‌تواند باعث اختلال در الگوی خواب شود و کیفیت خواب را کاهش دهد.

رابطه بین ضریب توان و فلیکر چیست

رابطه بین ضریب توان (Power Factor) و فلیکر (Flicker) در منابع نوری متفاوت است. در اینجا به طور کلی دو رابطه را توضیح می‌دهم:

یکی از المان های تعیین کننده در میزان فلیکر، نور خروجی از چراغ ال‌ای‌دی است. مقدار ضریب توان بین 0 و 1 است. هر چه این عدد بالاتر باشد، اختلاف فاز ولتاژ با جریان صفر می‌باشد. رابطه بین ضریب توان (Power Factor) و فلیکر (Flicker) در منابع نوری متفاوت است. افزایش فلیکر در منابع نوری ممکن است منجر به کاهش ضریب توان شود. با افزایش فلیکر، انرژی مصرفی ممکن است از طریق یک بخش کوچکی از هر دوره تغذیه شود، که بهبود ضریب توان را کاهش می‌دهد. در نتیجه، انتخاب منابع نوری با فلیکر کمتر می‌تواند بهبود ضریب توان را داشته باشد. ضریب توان نیز می‌تواند تأثیری بر فلیکر منابع نوری داشته باشد. در برخی موارد، ضریب توان پایین می‌تواند باعث افزایش فلیکر شود. زمانی که منبع نوری دارای ضریب توان پایینی است، انرژی تحویل شده به منبع نوری بهبود می‌یابد و فلیکر ممکن است افزایش یابد.

برای برطرف کردن این نقص می‌بایست طراحی درایورها با ضریب توان بالا را مقداری پیچیده‌تر نمود و المان‌هایی را به آن اضافه نماییم که نتیجه آن نور خروجی بدون فلیکر یا چشمک زدن نور (flicker-free) و تواما ضریب توان بالا و هارمونیک پایین است.

راه حل‌های بهبود چشمک زدن نور

چشمک زدن نور یا فلیکر می‌تواند مزاحمت‌ها و ناراحتی‌هایی را برای برخی افراد ایجاد کند. در زیر چند راهکار برای کاهش چشمک زدن نور را بررسی می‌کنیم:

1. استفاده از منابع نوری با فرکانس بالا: منابع نوری با فرکانس بالا معمولاً فلیکر کمتری دارند. بنابراین، در انتخاب چراغ‌ها و لامپ‌ها، بهتر است منابعی را با فرکانس بالا انتخاب کنید که تأثیر فلیکر را کاهش دهند.
2. استفاده از چراغ‌های ال‌ای‌دی (LED): چراغ‌های LED معمولاً فلیکر کمتری نسبت به سایر منابع نوری دارند. به همین دلیل، استفاده از چراغ‌های LED می‌تواند بهبود چشمک زدن نور را به همراه داشته باشد.
3. استفاده از چراغ‌های قابل تنظیم: برخی چراغ‌ها امکان تنظیم شدت نور را دارند. با کاهش شدت نور، ممکن است چشمک زدن نور نیز کاهش یابد. در صورت امکان، از چراغ‌هایی با قابلیت تنظیم شدت نور استفاده کنید.
4. استفاده از لامپ‌های فیلتر شده: برخی از لامپ‌ها فیلترهایی را دارند که فلیکر را کاهش می‌دهند. این لامپ‌ها می‌توانند به عنوان راهکاری برای کاهش چشمک زدن نور مورد استفاده قرار بگیرند.
5. تثبیت و تنظیم سیستم تغذیه: در برخی موارد، مشکل فلیکر ممکن است به دلیل نقص در سیستم تغذیه باشد. در این صورت، تثبیت و تنظیم سیستم تغذیه می‌تواند بهبودی را به همراه داشته باشد.
6. داشتن سیم کشی استاندارد: سوسو زدن لامپ ال ای دی می‌تواند به دلیل کیفیت پایین سیم‌ها یا معیوب بودن آن‌ها شود.

محصولات تولیدی شرکت یزدنور اعم از چراغ های پنلی، پروژکتور، وال واشر و جت لایت دارای عدم فلیکر است. برای مشاوره و بررسی محصولات با کارشناسان ما در ارتباط باشید.