مقدار نور و روشنایی مورد نیاز هر محیطی با محیط دیگر متفاوت است. با توجه به متفاوتبودن استاندارد شدت روشنایی در هر فضا، مسلما نمیتوان از یک طرح نورپردازی برای هر بخش استفاده کرد. پارامترهای بسیاری در تعیین روشنایی استاندارد یک محیط تاثیرگذار است.
اینکه محیط ما چه کاربردی داشته باشد، یکی از عوامل تاثیرگذار میزان روشنایی آن است. به عنوان مثال، مطمئنا استاندارد شدت روشنایی در یک اتاق خواب با محیط کاری متفاوت است. علاوهبر این، ابعاد، میزان دریافت نور طبیعی و حتی رنگ دیوارها از دیگر مواردی است که باید برای تعیین مقدار روشنایی استاندارد در نظر گرفت. در ادامه مقاله همراه ما باشید تا مقدار لوکس استاندارد در هر فضا را به صورت مجزا بررسی کنیم.
فهرست محتوا
لوکس یا شدت نور چیست؟
قبل از آنکه روشنایی استاندارد در هر محیط را بررسی کنیم، بهتر است بدانید اصلا لوکس چیست. به طور کلی لوکس همان لومن بر واحد سطح است. در واقع زمانی که مقدار روشنایی را در واحد سطح اندازهگیری کنیم، به آن لوکس یا لومن بر متر مربع میگوییم.
به عنوان مثال اگر یک منبع نور را در فاصله یک متری از صفحهای به مساحت یک متر مربع قرار دهید و بتواند روشنایی آن را تامین کند، گفته میشود شدت نور آن 1 لوکس است. برای آنکه بهتر با این گونه اصطلاحات و مفاهیم روشنایی آشنا شوید، در ادامه با ذکر مثال، توضیحات بیشتری ارائه خواهیم کرد.
اگر یک اتاق 10 متری را در نظر بگیرید که در آن 10000 لومن نور منتشر میشود، با تقسیم این 2 پارامتر برهم به عدد 1000 لوکس دست خواهید یافت. اما اگر ابعاد این اتاق بزرگتر و در حد 100 متر مربع باشد، بدون تغییر مقدار لومن صرفا 100 لوکس روشنایی برای آن فضا لازم است. این موضوع نشان میدهد که ابعاد یک فضا یکی از عوامل بسیار تاثیرگذار در شدت نور مورد نیاز آن است.
استاندارد روشنایی محیط کار
محیط کار یکی از مکانهایی است که باید استاندارد شدت روشنایی را در آن به خوبی در نظر گرفت. مسلما کم یا بیشتر بودن لوکس نسبت به مقدار استاندارد آن در چنین مکانهایی، میتواند در راندمان کاری افراد تاثیرگذار باشد. از این رو بهتر است با در نظرگرفتن ابعاد و سایر عوامل تاثیرگذار، یک مقدار روشنایی ایدهآل و مناسب برای آن فراهم کنید.
هر فضای کاری خود از بخشهای مختلفی تشکیل میشود که روشنایی مناسب در هر بخش آن متفاوت خواهد بود. به عنوان مثال برخی از فضاها مثل راهروها، آسانسور و حتی انبارها نیازی به روشنایی زیادی ندارد. از این رو صرفا تامین حدود 100 تا 150 لوکس برای آن کفایت میکند.
این در حالی است که در فضایی که نیاز به انجام امور اداری معمولی است، باید به اندازه 500 لوکس برای آن روشنایی تامین کرد. اگر شدت روشنایی از این محدوده بیشتر شود، چشم فرد در طول زمان خسته خواهد شد. این نکته را باید مد نظر قرار دهید که همه محیطهای کاری، اداری نیستند. در محیطهایی که نیاز به کارهای تعمیرات و مکانیکی وجود دارد، مسلما شدت نور مورد نیاز بیش از یک فضای اداری خواهد بود. معمولا مقدار استاندارد آن برای چنین محیطهایی بین 750 تا 1000 لوکس ذکر میشود. این عدد در کارگاههایی الکترونیکی حتی به 2000 لوکس نیز میرسد.
استاندارد روشنایی معابر
سطح بهینه شدت نور در معابر و خیابانها با توجه به فاکتورهای مختلفی تعیین میشود. به طور معمول استانداردهای جهانی در این رابطه وجود دارد که برای هر یک از معابر با در نظرگرفتن کارایی آن متفاوت است. در ادامه به بررسی هر کدام میپردازیم:
روشنایی اصولی در معابر مناطق مسکونی
مسلما روشنایی استاندارد در هر محیط و حتی معابر مختلف با یکدیگر متفاوت است. در مناطق مسکونی هدف از تامین روشنایی در درجه اول، راحتی و ایمنی فرد حین حرکت در چنین مکانهایی است. به منظور آنکه بتوان روشنایی کافی در چنین فضایی را تامین کرد، معمولا سطح لوکس حدود 5 تا 10 کافی خواهد بود تا مقدار بیشتر سبب ایجاد مزاحمت نوری برای ساکنین منازل نشود.
روشنایی کافی در جادهها و بزرگراهها
یکی از اصول و قوانینی که نسبت به جادهها و بزرگراهها وجود دارد، تامین روشنایی کافی برای حفظ ایمنی خودروها حین حرکت است. معمولا رانندگان با سرعت بالا از چنین معابری عبور میکنند، از این رو باید دید کافی به خصوص در شب داشته باشند. برای کاهش خطرات احتمال ناشی از کاهش دید در شب، شدت نور 20 تا 30 لوکس برای چنین فضاهایی پیشنهاد میشود.
روشنایی مناسب در خطوط عابر پیاده
توجه به روشنایی استاندارد در هر محیط و به ویژه گذرگاههای عابر پیاده از اهمیت بالایی برخوردار است. به طور معمول عابری که از چنین خطوطی برای عبور از خیابان استفاده میکند، در ابتدا ایمنی آن را در نظر میگیرد که یکی از موارد مرتبط با ایمنی گذرگاهها در شب، تامین روشنایی کافی برای دیدهشدن بهتر عابرین پیاده توسط رانندگان است. از این رو شدت نور آن نسبت به مناطق مسکونی با افزایش همراه است. بازه حدودی 15 تا 20 لوکس برای چنین گذرگاههایی توصیه میشود.
استاندارد روشنایی پارکینگ
پارکینگها از دیگر مواردی است که در شب نیاز به روشنایی کافی برای حرکت خودروها دارد. همانطور که اشاره شد، روشنایی استاندارد در هر محیط به عواملی نظیر نوع کارایی آن فضا وابسته است. در نورپردازی پارکینگها نیز بیشتر هدف تامین روشنایی برای دید خودروها است. با توجه به سرعت پایین خودروها، نیازی نیست شدت نوری به اندازه یک جاده اصلی برای چنین فضاهایی تامین شود. به همین علت طبق استانداردهای موجود، شدت نور 5 تا 10 لوکس برای محیطها پیشنهاد میشود.
استاندارد روشنایی سالن ورزشی
تعیین روشنایی استاندارد در هر محیط ورزشی نسبت به فضاهای دیگر کمی متفاوت است. به عنوان مثال در معابر تامین روشنایی کم تا متوسط میتواند برای آن کافی باشد. اما در یک سالن ورزشی نیاز است تا روشنایی بسیار بیشتری فراهم شود تا فرد بتواند فعالیت ورزشی را به بهترین شکل ممکن انجام دهد.
به همین سبب معمولا برای سالنهای ورزشی مختلف مقدار لوکس استاندارد بین عدد 300 تا 500 تعیین میشود. از دیگر نکات ضروری برای روشنایی سالن ورزشی، زاویه قرارگیری منابع روشنایی در چنین محیطهایی است. در حقیقت چراغهای مختلف به منظور روشنایی سالن ورزشی باید به گونهای نصب گردد که کمترین میزان سایه را تشکیل دهد.
استاندارد روشنایی اتاق خواب
روشنایی استاندارد فضای خانه، در هر قسمت متفاوت است؛ به عنوان مثال اتاق خواب نسبت به آشپزخانه به نور بسیار کمتری نیاز دارد. اگر شدت نور مشابه با آشپزخانه برای اتاق خواب تامین شود، مسلما فرد خواب خوبی نخواهد داشت. از این رو اگر بخواهید برای چنین فضایی منابع روشنایی تهیه کنید، باید مقدار لوکس 60 تا 150 را در نظر بگیرید.
استاندارد روشنایی در محیط های صنعتی
علاوه بر روشنایی استاندارد، در محیطهای صنعتی پخش نور یکنواخت هم اهمیت زیادی دارد. این موضوع خود عاملی است که در کاهش خستگی چشم کارکنان موثر خواهد بود. در صورتی که در یک کارخانه شدت نور استانداردی تامین نشود، شانس بروز خطرات حین کار افزایش چشمگیری پیدا میکند.
اینکه چه مقدار لوکس برای کارگاههای صنعتی در نظر بگیرید، معمولا به دقت مورد نیاز حین انجام کار وابسته است. با این حال، طبق استانداردهای موجود بهتر است بین 400 تا 700 لوکس برای چنین فضاهایی در نظر بگیرید. اگر کارکنان نیاز به نور بیشتری برای انجام دقیقتر کار خود دارند، شدت لوکس بالاتری را مدنظر قرار دهید.
جدول استاندارد شدت روشنایی
به منظور اینکه بتوانید به صورت خلاصه با روشنایی استاندارد در هر محیط آشنا شوید، در ادامه یک جدول کامل و جامع از هر محیط برای شما فراهم کردهایم:
استاندارد روشنایی محیط کار:
نوع فضا |
شدت روشنایی استاندارد (لوکس) |
راهروها، آسانسور، راه پله، انبار |
100 تا 150 لوکس |
دفتر کار اداری و کامپیوتری |
500 لوکس |
تعمیرگاهها |
750 تا 1000 لوکس |
تعمیرات لوازم الکترونیکی |
1500 تا 2000 لوکس |
استاندارد روشنایی خانه:
نوع فضا |
شدت روشنایی استاندارد (لوکس) |
هال و پذیرایی |
50 تا 200 لوکس |
آشپزخانه |
100 تا 200 لوکس |
اتاق خواب |
50 تا 100 لوکس |
سرویس بهداشتی و حمام |
100 تا 150 لوکس |
آسانسور |
50 تا 100 لوکس |
استاندارد روشنایی معابر:
نوع فضا |
شدت روشنایی استاندارد (لوکس) |
معابر و مناطق مسکونی |
5 تا 10 لوکس |
جادهها و بزرگراههای اصلی |
20 تا 30 لوکس |
گذرگاه عابر پیاده |
15 تا 20 لوکس |
استاندارد روشنایی در دیگر مکانها:
نوع فضا |
شدت روشنایی استاندارد (لوکس) |
فضای کار محیط صنعتی |
400 تا 700 لوکس |
فضای سالن ورزشی |
300 تا 500 لوکس |
فضای پارکینگ |
5 تا 10 لوکس |
برای دانلود فایل پی دی اف جدول بالا به صورت کامل از طریق لینک زیر اقدام کنید.
توجه به روشنایی استاندارد چه اهمیتی دارد؟
در این مقاله سعی کردیم شدت روشنایی استاندارد در هر محیط را به طور کامل مورد بررسی قرار دهیم. همانطور که احتمالا متوجه شدید، هر محیط با در نظرگرفتن نوع کارایی آن به میزان نور متفاوتی نیاز دارد. توجه به این موضوع از اهمیت بسیاری برخوردار است.
مسلما زمانی که در یک مکان به شدت روشنایی اصولی آن توجهی نشود، این موضوع اختلال زیادی در کارایی آن محیط ایجاد خواهد کرد. به عنوان مثال در بزرگراهها نیاز است با توجه به سرعت بالای خودروها، مقدار روشنایی بیشتری نسبت به معابر دیگر تامین شود. این موضوع در محیطهای کاری نیز روی فعالیت افراد تاثیر بسیاری خواهد داشت.
4 دیدگاه. دیدگاه جدید بگذارید
خیلیی ممنوع از توضیحاتتون
جدول استانداردها واقعا به دردم خورد
اگه میشه استاندارد روشنایی سایر فضاهای خانه رو هم اضافه کنین
سلام وقت شما بخیر. خوشحالیم که براتون مفید بوده. این مورد به مقاله اضافه شد.
سلام جناب
میخواستم لوکس محصولات یزدنور چقدره؟
یعنی برای یک راه پله چند تا لامپ نیازه؟
سلام وقت بخیر. لوکس عدد ثابتی ندارد و با توجه به لومن منبع نور و مساحت محیط شما محاسبه میشود. در فایل پی دی اف قرار داده شده لیست کاملی از میزان روشنایی مورد نیاز هر مکان وجود دارد لطفا مطالعه بفرمایید.