در نورپردازی فضا و کاربری های گوناگون، موارد گوناگونی برای نصب تجهیزات روشنایی وجود دارند. در بین انواع روش های نصب محصولات روشنایی، در این مقاله به مقایسه چراغ توکار و روکار می پردازیم. امروزه تفاوت شیوه ی نصب چراغ های توکار و روکار بر کسی پوشیده نیست، با این حال ممکن است انتخاب چراغ توکار یا روکار در بسیاری از مواقع باعث سردرگمی می شود.
بین چراغ توکار یا روکار کدام انتخاب مناسب تری برای فضای شما است؟ انتخاب بین این دو بسته به عوامل مختلفی چون محدودیت فضا برای نصب چراغ، در نظر گرفتن فضای خالی برای چراغ از قبل، انتخاب بین دیده شدن زیبایی ادوات روشنایی و یا استفاده از مزیت‌های مخفی بودن آن، توانایی یا عدم توانایی در تغییر ساختار و بافت سقف و هزینه تمام شده اجرا، عوامل تعیین کننده در انتخاب بین توکار یا روکار بودن چراغ مناسب شماست. در ادامه به بررسی هر دسته از این چراغ ها، انواع چراغ های مربوط به هر دسته پرداخته شده است.
چراغ توکار
این چراغ ها در مدل های مختلف مربع و گرد تولید می شوند و در کلیه محیط های اداری، تجاری و مسکونی کاربرد دارند. دلیل نام گذاری آن ها این است که منبع روشنایی به طور کامل در سقف قرار می گیرد و هیچ بخشی از آن قابل مشاهده نمی باشد. به همین دلیل سبب شده که در بیشتر سبک های دکوراسیونی کاربرد داشته باشند. در این روش، چراغ در داخل حفره ای قرار می گیرند. برای نصب باید از قبل با توجه به مکان نصب، بر روی سقف، دیوار یا زمین سوراخ ایجاد کنیم. بدیهی است که ابعاد این سوراخ باید با سایز برش چراغ هماهنگ باشد. در روش نصب چراغ توکار تجهیزات روشنایی ممکن است چراغ هم سطح یا به شکل فرو رفته قرار بگیرد. اصولا در مکان هایی که چراغ ها به صورت توکار نصب می شوند، محیط خلوت تر و ساده تر به نظر می رسند.
کارخانه های تولید کننده و با توجه به اینکه محصول دارای لبه یا بدون لبه می باشد، اندازه ای را تحت عنوان ابعاد حفره و در قالب مشخصات فنی، معمولا بر روی جعبه محصولات درج می کنند. پر واضح است سطحی که قرار است میزبان چراغ های توکار باشند، از لحاظ متریال بسیار متنوع هستند. هر چه متریال سختی کمتری داشته باشد، ایجاد حفره، راحت تر و تمیز تر انجام می شود.
اگر در ساخت خانه شما بهترین نقشه و با کیفیت ترین متریال به کار رفته باشد اما نورپردازی بد داشته باشد می تواند آن را به یک ساختمان معمولی تبدیل نماید؛ همچنین استفاده نابجا از آن ها سقف خانه را پر از سوراخ نموده و در آخر نور ضعیف و ناموزونی به اتاق های خانه شما می دهد. چراغ های توکار ابزار های کاربردی هستند که در بسیاری از موارد به خوبی اجرا نشده اند. هدف چراغ های توکار گذشته از رؤیت اجسام، اضافه نمودن زیبایی و جلوه بیشتر به محیط شماست. چراغ های توکار در کنار لوستر، آویز، دیوارکوب، آباژور و… باعث ایجاد تعادل می شوند و حس دل پذیری به فضا می دهند. چراغ های توکار در خانه ها و فروشگاه های مدرن با سقف کاذب بسیار پرکاربرد هستند اما در فضا های قدیمی نیز می توان از آن ها بهره برد.
چراغ روکار
چراغ روکار به این معنی است که برای نصب نیازی به ایجاد برش در سطح نداریم. منبع نور بر روی یک گستره صاف نصب شده و از سطح بیرون زده است. این روش می تواند بر روی هر سطحی اعم از سقف، دیوار و یا حتی کف انجام شود. نصب روکار انعطاف پذیری بیشتری نسبت به نصب توکار دارد. به دلیل این که می توان آن ها را تقریباً در هر فضایی بدون تغییر سطح نصب کرد. ویژگی هایی مثل شکل و اندازه ها چندان اهمیتی ندارند. بنابراین نسبت به نصب توکار کم دردسر تر، تمیز تر و تا حدودی ارزان تر است.
چراغ های روکار مدت هاست که در طراحی مکان های مختلف استفاده می شوند زیرا تقریبا در هر مکانی بدون نیاز به تغییر ساختمان سقف، قابل نصب بوده و در اشکال و اندازه های متنوع موجودند. در این چراغ ها به دلیل نمایان بودن ساختار بدنه، طراحی ظاهر محصول، رنگ و جلوه متریال به کار گرفته شده از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. در ادامه به طور خلاصه به چند نمونه از چراغ های روکار اشاره شده است.
انواع چراغ های روکار:
- چراغ آویز: چراغ آویز توسط سیم، زنجیر و یا میله فلزی از سقف معلق می شود. چراغ آویز غالبا مقرون به صرفه تر و کم حجم تر از لوستر هاست؛ به همین علت به یک انتخاب محبوب در میان معماران تبدیل شده است.
- چراغ سقفی: چراغ های سقفی را می توان به صورت توکار و یا روکار نصب کرد. یک چراغ سقفی نصب شده توکار هیچ فاصله ای بین سقف و چراغ ندارد ولی در چراغ های روکار این طور نیست. هر دو نوع این چراغ ها برای نورپردازی مناسب هستند و در مواردی که سقف کم ارتفاع است بسیار کاربردی اند چرا که فضای زیادی را اشغال نمی کنند.
- چراغ دیواری: این نوع چراغ که گاهی به عنوان دیوارکوب یا چراغ های دکوراتیو نیز خوانده می شود بر روی دیوار نصب می‌شود. می تواند نور را به سمت بالا، پایین و یا به صورت غیر متمرکز بتاباند. امروزه چراغ های دیواری به طور معمول برای روشنایی بیرونی به کار گرفته می شوند.
- چراغ ریلی: این نوع از نور پردازی طوری طراحی شده‌است که برای هر چراغ به سیم کشی جدا نیاز نیست؛ همه چراغ ها در یک مسیر قرار می گیرند و انرژی را از سیم کشی درون ریل می گیرند. چراغ های ریلی می توانند وظیفه روشنایی عمومی و یا متمرکز را داشته باشند.
چراغ روکار انتخاب کنیم یا توکار ؟
چراغ های روکار و توکار هر کدام مزایا و معایب خاص خود را دارند و باید بسته به امکانات و شرایط خود باید یکی از آن ها را انتخاب کنیم. اگر چراغی که خریداری کردیم متناسب با مکان مد نظر ما نباشد، کارایی آن افت می کند. هم چنین شیوه نصب صحیح هر پنل را به درستی انجام دهید، زیرا نصب نادرست باعث می شود که هزینه های زیادی در قبال پنل بپردازیم. نصب چراغ روکار در مقایسه با چراغ های توکار آسانتر است ولی چراغ های توکار معمولا چالش های زیادی برای نصب دارند. از مهمترین فاکتورهایی که باید در هنگام خرید اولویت قرار گرفته شود، می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- شاخص کیفیت نور (CRI) را جدی بگیرید.
- رنگ و جنس بدنه ی آنها را به خوبی انتخاب کنید.
- قبل از نصب، دمای رنگ نور را بررسی کنید.
- سایز برش چراغ در پنل های توکار متناسب با شرایط خود انتخاب کنید.
در صورتی که اصول لازم برای نصب را نمی دانید، حتما با افراد متخصص در این حوزه در مشورت بگیرید.
